Historia

Przypuszcza się, że pierwszy drewniany kościół w Kundzinie zbudował w 1562 r. król Zygmunt II August. Świątynia mogła służyć potrzebom zlokalizowanego w miejscowości królewskiego dworu myśliwskiego. Pierwszym dokumentem poświadczającym istnienie parafii kundzińskiej jest jej uposażenie 13 stycznia 1593 r. dziewięcioma włókami gruntu przez króla Zygmunta III Wazę. Monarcha potwierdził i powiększył ten fundusz przywilejem wystawionym w Wilnie w 1602 r.

Już król Stefan Batory zamierzał przekazać dobra kundzińskie na rzecz kolegium jezuickiego w Grodnie, jednak dopiero Zygmunt III dokumentami z 1603 i 1605 r. przekazał je na uposażenie nowicjatu jezuitów w Wilnie. Zakonnicy przejęli Kundzin od dotychczasowych dzierżawców w 1632 r. i aż do kasaty w 1773 r. sprawowali tu opiekę duszpasterską i prowadzili działalność misyjną. W willi przebudowanej z dawnego dworu nowicjusze i profesi wileńscy chronili się podczas zaraz i wojen, m.in. w latach 1656-1662.

Przed 1655 r. jezuici zbudowali w Kundzinie nowy drewniany kościół. Nosił on wezwanie Wniebowzięcia NMP, posiadał zakrystię, babiniec, a na dachu sygnaturkę. Wewnątrz znajdowały się trzy ołtarze, w tym główny z obrazem Ukoronowania NMP. W 1783 r. do parafii należały wsie: Orłowicze, Dajgucie (później folwark Boufałowo), Zadworzany, Popławce, Ogrodniki; okolice szlacheckie: Poniatowicze, Puciłki i Szyszki oraz wieś tatarska Bohoniki, częściowo zamieszkała też przez ludność katolicką.

W 1851 r. proboszcz, ks. Ignacy Jaworowski uzyskał zezwolenie na budowę nowej świątyni. Wzniesiono ją z kamienia polnego na planie prostokąta, z dołączoną do prezbiterium półkolistą zakrystią i dwukondygnacyjnym członem wieżowym, z zastosowaniem detali neorenesansowych. Ukończony kościół 8 września 1856 r. poświęcił pod nowym tytułem ? Narodzenia NMP ? dziekan sokólski, ks. Jakub Wysocki. Parafia składała się wówczas z 9 wsi i 3 dworów.

Ostatnim przedwojennym proboszczem w Kundzinie był ks. Witold Sarosiek. W 1930 r. dzięki jego staraniom i zaangażowaniu parafian kościół został powiększony o kaplicę z ołtarzem MB Nieustającej Pomocy oraz nową zakrystię (po przeciwległej stronie prezbiterium). Starą zakrystię przebudowano na prezbiterium i umieszczono w niej kamienny ołtarz. Arcybiskup Romuald Jałbrzykowski podczas wizytacji parafii 19 maja 1931 r. dokonał konsekracji świątyni i nowego ołtarza. Podczas II wojny światowej ks. Sarosiek został aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego Gross-Rosen, gdzie zmarł w 1944 r.

Kościół parafialny ucierpiał podczas ostrzału w 1944 r., jednak już podczas wizytacji w 1946 r. abp R. Jałbrzykowski napisał, że budynek został "całkowicie odrestaurowany, w aparaty kościelne obficie zaopatrzony". Do parafii należało wówczas 15 miejscowości, tj. Kundzin, Tatarszczyzna, Boufałowo, Łosośna Wielka, Szyszki, Puciłki, Poniatowicze, Białobłockie, Horodzisko, Czuprynowo, Wołkusz, Popławce, Zadworzany, Orłowicze i Bohoniki.

W latach 1987-1992, z inicjatywy proboszcza, ks. Mariana Cierpika, przeprowadzono generalny remont kościoła, obejmujący m.in. wymianę drewnianego stropu na przykrycie żelbetowe, przebudowę chóru muzycznego i ułożenie posadzki. Modernizację przeprowadzono wg projektu inż. arch. Michała Bałasza. W 2013 r. kościół wraz z przyległym cmentarzem i kostnicą został wpisany do rejestru zabytków.